ماستکتومی یکی از روشهای جراحی بوده که در آن تمام یا بخشی از بافت پستان برای درمان یا پیشگیری از سرطان برداشته می شود. این عمل جراحی با توجه به شرایط بیمار و نوع بیماری میتواند شامل برداشت یک پستان یا هر دو پستان باشد. اما چرا پزشکان در برخی موارد تصمیم به انجام ماستکتومی می گیرند؟ چه عواملی در انتخاب نوع این جراحی نقش دارند؟ این سوالات ذهن بسیاری از بیماران و خانواده هایشان را درگیر می کند، به ویژه زمانی که با تشخیص سرطان پستان مواجه می شوند. در ادامه به بررسی کامل ماستکتومی، انواع، مزایا، معایب، عوارض و دلایل انجام جراحی می پردازیم پس با ما همراه باشید.
ماستکتومی چیست؟
ماستکتومی عملی است که طی آن تمام بافت سینه یا بخشی از آن برداشته می شود. این اقدام اغلب برای مهار سرطان پستان به کار می رود. در برخی افراد، اگر زمینه ژنتیکی یا سابقه خانوادگی وجود داشته باشد، ممکن است جراحی ماستکتومی پیشگیرانه انجام گیرد تا احتمال رشد توده های بدخیم آینده را کم کند.
برخلاف تصور عموم، این جراحی فقط مخصوص زنان نیست و در صورت بروز سرطان پستان در مردان نیز کاربرد دارد. بهتر است بدانید جراح هنگام انجام این عمل، سلول های سرطانی یا بافت مشکوک را برمی دارد تا از گسترش بیشتر سرطان جلوگیری شود.
افرادی که ماستکتومی انجام می دهند عموما پس از بررسی های رادیولوژیک (مانند ماموگرافی) و نمونه برداری تشخیصی، وارد این مرحله می شوند. بعد از عمل، گاهی نیاز است بیمار برای دوران نقاهت از توصیه های پزشک پیروی کند؛ برای مثال محدودیت در حرکات بازو و اجتناب از جابجایی اجسام سنگین، تا بخش های درگیر توان ترمیم بیشتری به دست آورند.
انواع روشهای عمل ماستکتومی
لازم به ذکر است روشهای مختلفی برای جایگزینی بخش های سرطانی وجود دارد. هر بیمار، با توجه به مرحله سرطان، اندازه توده و شرایط جسمانی می تواند گزینه متفاوتی داشته باشد. مهمترین انواع این جراحی عبارتند از:
ماستکتومی ساده یا کامل
در این روش، تمام بافت سینه برداشته می شود. پوست روی سینه (به جز ناحیه نوک و هاله اطراف آن) معمولا برداشته می گردد. همچنین لازم به ذکر است غدد لنفاوی زیر بغل برداشته نمی شود، مگر اینکه مشکوک به درگیری باشند. این رویکرد برای بیمارانی که تومور کوچک دارند یا تمایل دارند هر دو سینه را در مراحل ابتدایی خارج کنند، کاربرد دارد.
ماستکتومی رادیکال اصلاح شده
در این روش، تمام بافت سینه و بخشی از غدد لنفاوی زیر بغل حذف می شوند. عضلات سینه ای دست نخورده باقی می مانند. چنین روشی زمانی استفاده می شود که اندازه تومور یا گسترش سرطان به بخشی از غدد لنفاوی رسیده باشد.
ماستکتومی پارشیال (جزئی)
این روش گاهی با نام لامپکتومی نیز شناخته می شود؛ بخشی از بافت که توده سرطانی در آن وجود دارد، به همراه حاشیه ای از بافت سالم جدا خواهد شد. مزیت این روش آن است که ظاهر کلی سینه حفظ می شود اما در عوض، پرتودرمانی هم لازم است.
ماستکتومی با حفظ پوست سینه
اگر تومور در عمق بافت پستان باشد و پوست درگیر سرطان نباشد، می توان پوست را نگه داشت و فقط بافت داخلی سینه و احتمالا نوک و هاله را جدا کرد. این کار به بازسازی بهتر و سریع تر سینه بعد از عمل کمک می کند.
ماستکتومی با حفظ نوک سینه
در این روش، تمام بافت داخل سینه تخلیه شده اما نوک سینه و بخشی از پوست اطراف آن باقی می ماند. جراح ابتدا بررسی می کند که آیا تومور به ناحیه نوک سینه سرایت کرده یا خیر. در صورت نبود درگیری امکان حفظ این بخش وجود دارد.
ماستکتومی دوتایی (دوطرفه)
وقتی فردی دچار سرطان در یک سینه است اما زمینه ارثی یا نگرانی از بروز سرطان در سینه دیگر هم دیده می شود، روش دوتایی انتخاب می گردد. در این حالت، هر دو طرف سینه به طور همزمان برداشته می شود. برخی افرادی که ژن های مستعد سرطان پستان دارند، ممکن است این رویکرد را برای کاهش حداکثری ریسک آینده انتخاب کنند.
دلایل انجام جراحی ماستکتومی
- وجود سرطان سینه: شایع ترین علت، وجود سلول های سرطانی در بافت پستان است. تومور ممکن است کوچک یا بزرگ باشد اما وقتی بهترین جراح سینه تهران به نتیجه برسد که حذف کامل یا بخشی از سینه برای مهار سرطان ضروری است، جراحی ماستکتومی مطرح می شود.
- سرطان التهابی یا تهاجمی: گاهی سرطان رشد سریعی دارد و لایه های مختلف بافت پستان را فرا می گیرد. در این شرایط، بخشی از سینه به انواع درمان های دیگر پاسخ کافی نمی دهد و نیاز است جراحی صورت گیرد تا از گسترش بیشتر ممانعت شود.
- سرطان عود کننده: وقتی تومور سرطانی قبلا طی درمان های جزئی یا پرتودرمانی از بین رفته اما مجدد بازمی گردد، متخصص ممکن است به عنوان راه قطعی، ماستکتومی را برگزیند.
- پیشگیری بر اساس سابقه خانوادگی: افرادی که ریسک ژنتیکی بالایی دارند یا حامل ژن هایی مثل BRCA1 و BRCA2 هستند، امکان دارد بخواهند با ماستکتومی دوطرفه، بروز سرطان را در آینده کم کنند.
- ریسک متاستاز: اگر تومور چنان رشد کرده که در معرض سرایت به نواحی مجاور است، حذف کامل بافت، فرصتی برای مهار سلول های بدخیم مهیا می کند.
- عدم پاسخ به شیمی درمانی یا پرتودرمانی: گاهی فرد درمان هایی مثل پرتو یا شیمی را دریافت می کند اما توده چندان کوچک نمی شود؛ در این صورت جراح تصمیم به برداشتن کامل بافت می گیرد.
مزایای جراحی ماستکتومی
بهتر است بدانید ماستکتومی اغلب به عنوان روشی مناسب برای جلوگیری از گسترش سلول های بدخیم شناخته می شود. حال در ادامه به برخی از مهمترین مزایای عمل ماستکتومی اشاره می نماییم
- مدیریت سرطان های تهاجمی
- برداشتن حجم گسترده ای از بافت مشکوک
- امکان انجام جراحی ترمیمی پس از بهبودی
- رفع اضطراب فرد از شکل گیری توده ثانویه در همان سینه
- استفاده در شرایط پیشگیرانه برای افراد دارای ریسک ژنتیکی
عوارض جراحی ماستکتومی
به طور کلی عمل های جراحی پیچیده اند و برداشتن بافت سینه هم ممکن است دشواری هایی به همراه داشته باشد که در ادامه به عوارض جراحی ماستکتومی اشاره می نماییم:
- عفونت زخم
- خونریزی در محل برش
- احتمال بی حسی زیر بازو
- تشکیل اسکار یا چسبندگی بافتی
- احتباس مایع لنفاوی و ورم دست
- احتمال تاخیر در ترمیم جای برش ها
- درد به ویژه در ناحیه قفسه سینه و زیر بغل
بیشتر بخوانید: هزینه درمان سرطان سینه چقدر است؟
اقدامات قبل و بعد از جراحی ماستکتومی
برای دستیابی به بهبودی هرچه سریع تر، ضروری است برخی نکات مراقبتی رعایت شود. مراقبت دقیق، روند ترمیم را ساده تر می کند و احتمال مشکلات بعدی را کاهش می دهد.
اقدامات قبل از جراحی ماستکتومی
- انجام آزمایش های خون و بررسی وضعیت قلب
- پاکسازی ناحیه پوست پستان مطابق دستور پزشک
- اجتناب از خوردن و آشامیدن معمولا از چند ساعت مانده به عمل
- هماهنگی و گفتگو با پزشک برای قطع احتمالی داروهای رقیق کننده خون
اقدامات بعد از جراحی ماستکتومی
به طور کلی مراقبت های بعد از جراحی ماستکتومی به شرح زیر است:
- مصرف منظم داروهای ضد عفونت و مسکن
- تعویض صحیح پانسمان ها طبق توصیه پزشک
- پرهیز از انجام کارهای سنگین تا ترمیم اولیه برش ها
- مراجعه دوره ای برای بررسی روند بهبودی و در صورت لزوم ادامه درمان تکمیلی
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، ماستکتومی، روشی مهم برای درمان سرطان پستان، شامل برداشتن کامل یا بخشی از بافت سینه است و برای مهار بیماری، پیشگیری در افراد با ریسک ژنتیکی بالا یا در موارد عود سرطان انجام می شود. انواع مختلفی از جمله ماستکتومی کامل، رادیکال اصلاح شده با حفظ پوست یا نوک سینه و پارشیال (لامپکتومی) وجود دارد که انتخاب هر یک به شرایط بیمار و مرحله سرطان وابسته است.