جراحی سرطان سینه یکی از اصلی ترین روشهای درمانی برای کنترل و حذف تومورهای پستانی بوده که بسته به نوع، اندازه و مرحله بیماری نقش تعیین کننده ای در بهبود بیماران دارد. این جراحی ممکن است به صورت برداشتن توده سرطانی (لامپکتومی) یا برداشت کامل پستان (ماستکتومی) انجام شود و گاهی نیز با سایر روشهای درمانی مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی ترکیب می گردد. در ادامه به بررسی کامل انواع جراحی سرطان سینه، مزایا و معایب هر روش، نحوه آمادگی قبل از جراحی، مراقبت های بعد از عمل، تاثیر جراحی بر ظاهر و احساس بیمار، نقش بازسازی سینه می پردازیم پس با ما همراه باشید.
جراحی سرطان سینه چیست؟
جراحی سرطان سینه یکی از اصلی ترین و موثرترین روشهای درمانی برای مقابله با این بیماری بوده که معمولا در مراحل اولیه به عنوان اولین اقدام درمانی یا در کنار سایر درمان ها مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی انجام می شود. هدف اصلی این جراحی، حذف تومور و سلول های سرطانی از بافت پستان و جلوگیری از گسترش بیماری به سایر نقاط بدن است.
زمانی که امکان برداشت تومور از پستان وجود داشته باشد، جراحان این روش را به عنوان راهی برای افزایش شانس بهبودی کامل توصیه می کنند. البته در مواردی که سرطان به مرحله متاستاز رسیده و به سایر اعضای بدن سرایت کرده باشد، جراحی به‌عنوان یک درمان حمایتی برای کاهش علائم یا بهبود کیفیت زندگی بیمار در نظر گرفته می شود.
نوع جراحی بسته به شرایط خاص هر بیمار تعیین می شود و عواملی چون نوع سرطان، اندازه و محل تومور، میزان پیشرفت بیماری، وضعیت سلامت عمومی و ترجیحات فردی بیمار در این تصمیم گیری نقش دارند. برخی بیماران تنها نیاز به خارج کردن توده سرطانی دارند (لامپکتومی)، در حالی که برای برخی دیگر برداشتن کامل پستان (ماستکتومی) انتخاب بهتری است.
جراحی سرطان پستان چگونه است؟
جراحی سرطان پستان معمولاً شامل مراحل مشخصی است که بسته به نوع و مرحله سرطان، متفاوت می‌باشد. در ابتدا، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. سپس، بسته به نوع جراحی، یکی از روش ها مانند ماستکتومی یا لامپکتومی انتخاب می‌شود. اگر سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد، غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته می‌شوند. پس از انجام جراحی، زخم ها با بخیه بسته می‌شوند و بیمار تحت نظر قرار می‌گیرد تا از هرگونه عارضه جلوگیری شود. در برخی موارد، نیاز به درمان های تکمیلی مانند شیمی درمانی یا رادیوتراپی بعد از جراحی وجود دارد. همچنین، بیمار پس از جراحی باید تحت مراقبت های پیگیری قرار گیرد تا روند بهبودی و احتمال عود سرطان کنترل شود.
انواع روشهای جراحی سرطان سینه
جراحی یکی از موثرترین روشهای درمان سرطان سینه بوده و بسته به نوع، مرحله و شدت بیماری یکی از چند روش مختلف جراحی ممکن است برای بیمار انتخاب شود. گاهی تنها توده سرطانی از سینه خارج می شود و در مواردی دیگر لازم است کل پستان برداشته شود. همچنین در برخی مواقع نیاز است تا غدد لنفاوی ناحیه زیر بغل نیز بررسی یا برداشته شوند تا وضعیت گسترش بیماری مشخص شود. در ادامه به مهمترین انواع جراحی سرطان پستان می پردازیم:
ماستکتومی (برداشت کامل پستان)
ماستکتومی رایج ترین نوع جراحی در مواردی بوده که تومور بزرگ است یا سرطان بخش زیادی از بافت پستان را درگیر کرده باشد. در این روش کل بافت پستان برداشته می شود که این عمل در دو حالت درمانی و پیشگیرانه انجام می شود:
- ماستکتومی درمانی: برای بیماران مبتلا به سرطان پستان در مراحل مختلف انجام می شود.
- ماستکتومی پیشگیرانه: در افرادی که ریسک بالایی برای ابتلا به سرطان دارند مانند افرادی با جهش ژنتیکی BRCA1 یا BRCA2.
انواع مختلفی از ماستکتومی وجود دارد که بسته به شرایط بیمار و نوع تومور، یکی از آنها انتخاب می شود:
- ماستکتومی ساده یا کامل
- ماستکتومی با حفظ پوست یا نوک پستان
- ماستکتومی دوطرفه (برای هر دو پستان)
لامپکتومی (جراحی حفظ پستان)
لامپکتومی که به آن برداشت موضعی گسترده نیز گفته می شود، روشی است که در آن فقط توده سرطانی به همراه مقدار کمی از بافت سالم اطراف آن برداشته می شود. معمولا پس از لامپکتومی، پرتودرمانی انجام می شود تا احتمال باقی ماندن سلول های سرطانی کاهش یابد و از بازگشت سرطان جلوگیری شود. این جراحی زمانی انتخاب می شود که:
- بیمار تمایل به حفظ ظاهر سینه داشته باشد.
- شرایط فیزیکی سینه امکان انجام این نوع جراحی را بدهد.
- تومور کوچک باشد و هنوز به بافت های اطراف گسترش نیافته باشد.
بیوپسی و جراحی غدد لنفاوی زیر بغل
غدد لنفاوی زیر بغل، اولین محل هایی هستند که سرطان سینه ممکن است به آنها گسترش یابد. به همین دلیل بررسی و در صورت لزوم برداشتن این غدد در بسیاری از موارد بخشی از فرایند جراحی است. دو روش اصلی برای بررسی غدد لنفاوی وجود دارد:
بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان (SLNB)
در این روش، جراح یک یا چند گره لنفاوی که احتمال بیشتری دارد درگیر شده باشند را شناسایی و برداشته و برای بررسی به آزمایشگاه می فرستد. اگر سلول های سرطانی در این غدد وجود نداشته باشند، نیازی به برداشت سایر غدد نیست. این روش کم تهاجمی تر بوده و احتمال عوارضی مانند لنف ادم (تورم دست) در آن کمتر است.
تشریح کامل غدد لنفاوی زیر بغل (ALND)
اگر نتایج آزمایش نشان دهد که سرطان به غدد لنفاوی نگهبان گسترش یافته، پزشک ممکن است تصمیم به برداشتن تعداد بیشتری از غدد لنفاوی زیر بغل بگیرد. این کار به تعیین مرحله سرطان و برنامه ریزی برای درمان های تکمیلی کمک می کند.
عوامل تعیین کننده در انتخاب نوع جراحی سرطان سینه
انتخاب نوع جراحی پستان برای درمان سرطان به چندین عامل کلیدی بستگی دارد:
- نوع و مرحله سرطان: نوع سرطان مثل کارسینوم داکتالی یا لوبولی و میزان گسترش به بافت‌های اطراف یا غدد لنفاوی از مهم ترین عوامل در تعیین روش جراحی هستند.
- اندازه تومور: اندازه تومور و نسبت آن به بافت پستان در انتخاب بین لامپکتومی و ماستکتومی تاثیرگذار است. تومورهای بزرگ تر معمولاً نیاز به جراحی های وسیع تر دارند.
- سابقه پزشکی بیمار: وجود سابقه خانوادگی سرطان پستان یا بیماری های قبلی بر تصمیم گیری تأثیر می‌گذارد.
- ترجیحات بیمار: نظرات و خواسته های بیمار در مورد حفظ پستان و نتیجه نهایی جراحی نیز اهمیت دارد. برخی بیماران تمایل دارند تا پستان خود را حفظ کنند، در حالی که برخی دیگر به دلایل شخصی یا روانی ترجیح می‌دهند که جراحی وسیع تری انجام دهند.
- پاسخ به درمان های قبلی: اگر بیمار پیش از جراحی شیمی درمانی یا رادیوتراپی دریافت کرده باشد، پاسخ به این درمان ها بر انتخاب جراحی تأثیر می‌گذارد.
- عوامل سلامتی عمومی: وضعیت عمومی سلامت بیمار، سن و سایر بیماری ها نیز در تصمیم گیری نقش خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: تغییرات پوستی در سرطان سینه
مدت زمان جراحی سرطان پستان
مدت زمان جراحی سرطان پستان به عوامل مختلفی مانند نوع جراحی، میزان پیشرفت بیماری و اقدامات همراه مانند بازسازی یا برداشت غدد لنفاوی بستگی دارد. این جراحی از حدود یک ساعت تا چند ساعت متغیر می باشد.
در لامپکتومی که نوعی جراحی محافظت از پستان بوده و تنها توده سرطانی همراه با مقدار کمی از بافت اطراف آن برداشته می شود، معمولا زمان جراحی بین 1 تا 2 ساعت طول می کشد. اگر در کنار آن بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان نیز انجام شود، ممکن است کمی به زمان جراحی اضافه شود. اغلب بیماران پس از لامپکتومی در همان روز از بیمارستان مرخص می شوند، هرچند ممکن است چند ساعت تحت نظر بمانند.
در مقابل، ماستکتومی که شامل برداشتن کامل پستان است، زمان بیشتری نیاز دارد. این عمل معمولا 2 تا 3 ساعت طول می کشد و در صورت همراهی با برداشت غدد لنفاوی زیر بغل یا انجام همزمان بازسازی پستان (مانند بازسازی با فلپ یا ایمپلنت) ممکن است مدت جراحی تا 4 ساعت یا بیشتر افزایش یابد. در این شرایط، بیمار معمولا نیاز دارد یک یا چند شب در بیمارستان بستری باشد تا روند بهبودی اولیه تحت نظر قرار گیرد.
مزایای جراحی سرطان سینه
جراحی سرطان پستان که با هدف برداشتن تومور یا بافت سرطانی انجام می شود، نه تنها نقش کلیدی در کنترل بیماری ایفا می کند بلکه بر کیفیت زندگی، سلامت روان و طول عمر بیماران نیز تاثیرگذار است. بسته به نوع، محل و مرحله سرطان، جراحی ممکن است به صورت لامپکتومی یا ماستکتومی انجام شود. در ادامه به مهمترین مزایای جراحی سرطان پستان اشاره می نماییم:
- کاهش احتمال عود بیماری در آیند
- افزایش کیفیت زندگی و امید به آینده
- برداشت مستقیم تومور یا بافت سرطانی
- افزایش احتمال درمان موفق و بهبود بلندمدت
- افزایش احساس کنترل بر روند درمان و بهبود
- کاهش خطر گسترش سرطان به سایر نقاط بدن
- کاهش درد، تورم یا علائم فیزیکی ناشی از تومور
- امکان حفظ سینه در جراحی های محافظت کننده مانند لامپکتومی
- ایجاد فرصت مناسب برای درمان های مکمل مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی
بیشتر بخوانید: سرطان سینه در دوران شیردهی
عوارض احتمالی جراحی سرطان پستان
جراحی سرطان پستان با خطرات و عوارض جانبی مختلفی همراه می‌باشد که برخی از آن ها عبارتند از:
- عفونت در محل جراحی
- خونریزی در حین یا بعد از جراحی
- تجمع مایعات در محل جراحی
- محدودیت در حرکت بازو یا شانه در سمت جراحی
- از دست دادن پستان یا تغییرات در ظاهر تأثیرات روانی عمیقی دارد.
- درد مزمن در ناحیه جراحی
- عوارض جانبی مانند حالت تهوع یا واکنش های آلرژی
آیا جراحی سرطان پستان همراه با بازسازی پستان انجام می‌شود؟
جراحی سرطان پستان در برخی بیماران همراه با بازسازی پستان انجام می‌شود و این فرآیند به‌عنوان یک گزینه مهم برای بسیاری از بیماران محسوب می‌شود. بازسازی پستان معمولاً به دو صورت انجام می‌شود: بازسازی فوری که همزمان با جراحی اصلی مانند ماستکتومی یا لامپکتومی انجام می‌شود و بازسازی تأخیری که بعد از بهبودی بیمار از جراحی اولیه صورت می‌گیرد.
این روش به بیماران کمک می‌کند تا ظاهر خود را حفظ کنند و از عوارض روانی ناشی از فقدان بافت پستان کاسته شود. تکنیک های بازسازی شامل استفاده از ایمپلنت ها یا بافت های خود بیمار از نواحی دیگر بدن هستند. انتخاب انجام بازسازی باید بر اساس مشاوره با تیم پزشکی و در نظر گرفتن نیازها و ترجیحات بیمار انجام می‌شود.
بعد از جراحی پستان، چه مدت طول می‌کشد تا بیمار بهبود یابد؟
مدت زمان بهبودی پس از جراحی پستان به نوع جراحی انجام شده، وضعیت سلامت عمومی بیمار و واکنش بدن به عمل بستگی دارد. به طور کلی، بیماران معمولاً طی ۱ تا ۲ هفته اول پس از جراحی دچار ناراحتی و درد خفیف خواهند بود و نیاز به استراحت و محدود کردن فعالیت های فیزیکی دارند.
در اکثر موارد، بیمار بعد از ۲ تا ۴ هفته به فعالیت های روزمره خود بازمی‌گردد، اما فعالیت های سنگین تر نیاز به زمان بیشتری خواهد داشت. همچنین، بهبودی کامل و رفع عوارض چندین ماه طول می‌کشد و در برخی موارد، بیمار به حمایت های روانی و جسمی برای سازگاری با تغییرات ناشی از جراحی نیاز خواهد داشت.
چه زمانی برای جراحی سرطان پستان باید به پزشک مراجعه کنیم؟
هر گونه علامتی مانند توده‌های غیرمعمول در پستان، تغییرات در اندازه یا شکل پستان، ترشحات غیرعادی از نوک پستان یا احساس درد مداوم در ناحیه پستان را تجربه کردید. همچنین، اگر سابقه خانوادگی سرطان پستان دارید یا تحت درمان های پیشگیرانه هستید، مشاوره با پزشک برای ارزیابی نیاز به جراحی ضروری است. بعد از تشخیص سرطان، پزشک باید به سرعت برنامه ریزی برای جراحی و درمان های تکمیلی را آغاز کند، بنابراین هرگونه علامت یا نگرانی درباره سلامت پستان را نباید نادیده گرفت.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، جراحی سرطان سینه یکی از موثرترین و رایج ترین روش های درمانی برای مقابله با این بیماری است که نقش بسزایی در کنترل تومور، کاهش خطر گسترش سرطان و افزایش احتمال بهبود طولانی مدت ایفا می کند. انتخاب نوع جراحی (لامپکتومی یا ماستکتومی) بر اساس شرایط پزشکی فرد، مرحله بیماری، ویژگی های تومور و ترجیحات بیمار انجام می شود و در بسیاری از موارد، امکان بازسازی سینه نیز وجود دارد تا اثرات روانی و جسمی کاهش یابد. در مجموع جراحی امید به زندگی، کیفیت زندگی و احساس کنترل بیمار بر روند درمان را به طور چشمگیری افزایش می دهد.